1 / 22

1 / 22

Türkiye’ de eşi benzeri bulunmayan, dünya tarihine ışık tutan klasik otomobil müzesi Key Museum’un kurucuları Murat ve Selim Özgörkey, 2001 yılında ilk klasik otomobillerini aldıklarında bir gün müze açacaklarını tahmin etmiyorlardı. 1886 yılında üretilen ilk otomobilden bugüne otomobil dünyasının demirbaşları olan Mercedes, BMW, Porsche, Cadillac, Ford gibi markaların ilk modellerinin günümüze kadar nasıl evrildiğini Nisan 2015’te İzmir’de açılan bu müzede izleyebiliyoruz. Motosiklet tutkunları için 19. yüzyıl sonlarından itibaren tasarlanmış farklı modeller, benzin istasyonlarının orijinal ekipmanları, klasik otomobil temalı eşarplar, 2,550 adet model otomobil ve 2. Dünya Savaşı öncesinin en prestijli otomobil aksesuarları olan maskotlar, Key Museum’ın muhteşem dekorasyonu ile birleşince kendinizi geçmiş ve gelecek arasında bir yolculukta buluyorsunuz. İki kardeşin her parçasını birlikte aldığı, renove ettiği, sunumlarına birlikte karar verdiği otomobillerin yer aldığı 7,000 metrekareye yayılan Key Museum hakkında Murat Özgörkey ile sohbet ettik. Murat Bey farklı alanlara da taşan koleksiyonerlik ruhunun hayatına nasıl işlediğini, klasik otomobil toplama serüvenini ve gelecek planlarını bizlere detaylıca anlattı.

Koleksiyon yapmak size neler kattı, neler öğretti?

Hem evimde hem de bu çatı altında farklı koleksiyonlarım var. Hepsinden bir şeyler öğrendim. Birçok koleksiyoner ilk önce hızlı hızlı “ne bulduysam alayım!” diyor; sonra da “ben bunları neden aldım?” diye sorguluyor. Ben de başlarda bunu yaptım ve zaman geçtikçe birçok otomobili satmaya karar verdim, çünkü birbirleriyle örtüşmeyen veya dönüp baktığımda bir koleksiyonda olması şart olmayan otomobiller vardı. Onlarla tekrar uğraşmak istemediğimiz için elden çıkarttım.

Şu anda koleksiyonunuzun nasıl bir karakteri var sizce? Eskiye göre nasıl evrildi zaman içerisinde?

Otomotiv tarihinde yer etmiş parçaları burada tutuyoruz. Müzeden çıkarıp satmayı düşündüğümüz birkaç otomobil daha var, çünkü daha sofistike bir koleksiyon haline getirmek istiyoruz. Belki salonlar bazında yaptığımızda bunları daha net göreceğiz. Dünyada klasik otomobillerin değeri çok arttı, hatta en verimli yatırım aracı olarak görülüyor, fakat Türkiye’ de bu pek bilinmiyor. Bazı otomobiller var ki bugün on iken, on sene sonra yirmi oldu. Ama bazısı da var ki on iken yüz oldu. Biz müzemizde sergilediğimiz otomobillerin renovasyonları için çok emek harcıyoruz. Dünyada “nuts and bolts renovation” denilen, bir otomobilin en küçük vidasına ve somununa kadar sökülüp, tekrar yenilenip, ilk günkü haline gelerek otomobilin toparlanması prensibiyle yapılan, çok az kullanılan değerli bir renovasyon yöntemi var. Biz de tüm renovasyonlarımızı bu sistem ile yapıyoruz. Sonra farkettik ki, herhangi bir otomobille 1950’ lilerin önemli bir otomobiline bile aynı zamanı ve emeği harcıyoruz. Bu yüzden de o renovasyonu yapmanın bir değeri olmayacağına inandığımız arabaları elimizden çıkarttık.

Artık birbiriyle ilişki kuran arabalar ve daha sofistike bir koleksiyonunuz olduğunu söylediniz. Arabalar arasında nasıl teknik ya da tarihsel ortak yönler var?

Dünyada koleksiyonerler tarafından gerçekten kendine has özellikleriyle önemli olan otomobilleri toplamaya çalıştım.

Yıllar içerisinde dünyada “convertible” modellerin değerinin çok daha fazla arttığını ve daha az üretildiklerinden dolayı daha özel olduğunu gördük. Üstü kapalı, 4 kişilik Sedan bir otomobilim vardı. Bu otomobilin değeri bir ise, convertible’ın dört oluyor. Dünyada esas önemli olan convertible olan modeller çünkü çok daha güzel ve azlar. Ben de bu yüzden ötekini sattım. Bana aslında en çok sorulan sorulardan biri şu oluyor: “neden Murat 124, Anadol yok?” Benim amacım Türk otomotiv tarihini belgelemek değil. Ben dünya otomobil tarihine daha çok önem verdim ve dünyada koleksiyonerler tarafından gerçekten kendine has özellikleriyle önemli olan otomobilleri toplamaya çalıştım. Yıllar içerisinde baya bir miktar otomobili de elden çıkarttım. Renovasyonla da ilgili bir sürü talep geliyor. Artık bunlara da cevap vermeye başladık.

Renovasyon ekibinizi nasıl kurdunuz?

Sadece kurmak değil onları eğitmek de önemli. Bugüne kadar 60’ın üzerinde otomobili renove ettik. Her biri farklı özelliğe ve montaja sahip. İlk renovasyonunu yaptığım otomobille bugün yaptığım otomobilin arasında dağlar kadar fark var. İlk renove ettiklerimizden bazılarını elden çıkartıp, aynılarından almak ve şimdiki tecrübemizle tekrar renove etmek istiyorum.

Renovasyon ekibini eğitmek için yurtdışından uzmanlarla çalıştınız mı?

Hayır. Ben kendimi çok eğittim. Gittiğim yerlerde neyin nasıl renove edildiğini öğrendim. Otomobilleri ne şekilde, ne şartlarda topladıkları hakkında yarışmalar vardır, bunları seyrettim inceledim ve araştırma imkanı buldum. Bir tane otomobil için ekip bir sene uğraşmıştı. Ben de o günlerde Amerika’ da dünyanın en iyi otomobillerinin yarıştığı Pebble Beach Concours d’Elegance’ a gidecektim. Bir otomobilin renovasyonu tamamen bitmeden sergileme salonuna koymuyorum. Bitirdiklerini söylemişlerdi fakat ben yapılması gereken birkaç madde daha belirttim ve Amerika’dan döndüğümde kontrol edeceğimi söyledim. Döndükten sonra arabaya yeniden baktım, söylediklerimi yapmalarına rağmen arabayı tamamen soymalarını söyledim. İki sayfalık bir hata listesi çıkartmıştım. Şaşırdılar tabi. O güne kadar benim bile harika zannettiğim şeyleri Pebble Beach Concours’a gittikten sonra çok farklı algılamaya başlamıştım. Benim için herşey bir boyut atladı ve herkesin de böylelikle bakış açısını değiştirdim. O günden sonra yan yana dizilmiş vidaların dahi aynı çizgiye bakmasına kadar her ayrıntıya dikkat etmeye başladık. Arabaları artık kablolarından tutun en küçük lekeye kadar detaylarıyla yeniliyoruz. Concours’da jüri üyesi gelip kornaya bastığında eğer çalışmazsa iki puanınızı kırar, biz de arabaları bu şekilde test etmeye başladık. Bu gibi detayları öğrendikten ve öğrettikten sonra herkes artık işe benim gözümle bakmaya başladı. Bu çok gurur verici.

Siz o yarışmalara hiç katıldınız mı? Böyle bir hedefiniz var mı?

Hayır, daha katılmadım ama yarışma için niyetli olduğumuz birkaç otomobil var. Bu proje için bir bacağımızın Amerika’ da olması gerektiğine inanıyoruz.

Müzeyi yurtdışına taşıma hedefiniz var mı?

Kendime bir hedef koydum: 10 sene müzenin gidişatına bakacağım ve 10 sene sonra ne yapacağıma karar vereceğim. Şu anda ayda 3,000 ziyaretçimiz var durumdan memnunum. İnsanlar Amerika’da geçmişlerine önem veriyorlar. Türkiye’de eskiye önem verilmiyor; biz eskiyi yok etmek için var olmuş bir kültürüz. Bana “kendini dünyadaki diğer müzelerle kıyaslar mısın?” diye soruluyor. Aslında bu kadar dekorasyona da önem verilmiş, değişik koleksiyonu bir yerde barındıran başka bir müze görmedim.

Sergileme planına nasıl karar verdiniz ve arabalar burada nasıl korunuyor?

Kendim karar verdim. İlk salon Bornova’ daki ilk garajımızın konseptinde yapıldı. Herkes bana “otomobillerin yanına gidemiyoruz, arkasını göremiyoruz” diyor. Türkiye’ de insanları önleyemiyoruz, otomobillere dokunmaları gerektiğini düşünüyorlar. Biz özel boyalar kullanıyoruz ki otomobiller en az 50 sene bozulmasın, paslanmasın. Müzenin sıcaklık ve nem derecesi de özel bir şekilde kontrol altında tutuluyor. Otomobilde iki tane çok önemli şey vardır; ısı ve nem. Isı lastik aksamını kurutuyor. Nem de paslanmasına neden oluyor.

Koleksiyondan yarış, profesyonel veya zevk amaçlı alıp arada kullandıklarınız var mı?

20 tanesini kullanıyorduk fakat müzeye koyduktan sonra artık kullanmıyoruz. Biz otomobili daha çok renove edip bir mücevher gibi kullanmaya bile kıyamayacak hale getiriyoruz.

Siz aynı zamanda iş adamısınız. Diğer işlerinizle buraya ayırdığınız zamanı nasıl dengeliyorsunuz?

Biz iki sene evvel kardeşimle çok kurumsal bir yapı yarattık. Belki İzmir’in bir aile şirketi olarak en kurumsal şirketlerinden biriyiz. Her şirketimizin başında bir genel müdür var. Ben gıda ve tarım sektörüne bakıyorum, kardeşim de otomotiv ve turizm sektörüne bakıyor. O yüzden günlük işlerden kendimizi soyutladık. Daha çok profesyonellerin kontrolü ve takibi ile devam ediyor. Günlük operasyonla çok ilgilenmiyoruz ve daha rahat hareket edebiliyoruz.

Bir alım yaparken bunun kararını kardeşinizle mi karar veriyorsunuz? Danışmanlardan faydalanıyor musunuz?

Kardeşimle karar veriyoruz. Otomobilin orijinalliğine bakıyoruz ve bu işten anlayan kendi adamlarıma danışıyorum. Parçaları orijinal mi, şasesiyle motoru uyumlu mu, ilk fabrikadan çıktığındaki aynı koda sahip mi, hepsine tek tek bakıyoruz.

Yatırımla duygusal kısmı nasıl dengeliyorsunuz? Klasik otomobil piyasasında alım yaparken ne gibi etkenler ön planda olmalı?

Biz koleksiyona yatırım odaklı değil duygusal başladık. Klasik otomobil dünyasında 15 sene evvel başladığımızdaki durumla bugün arasında ciddi bir fark var. Bugün çok değerlendi otomobiller.

Biz koleksiyona yatırım odaklı değil duygusal başladık. Klasik otomobil dünyasında 15 sene evvel başladığımızdaki durumla bugün arasında ciddi bir fark var. Bugün çok değerlendi otomobiller. Her sene %15-20 artışla değer kazandı. Değerler bu kadar arttıkça da insanlar bir şekilde onu renove etme ihtiyacı duyuyorlar. Eski klasik otomobillerde iki renk üç renkli olanları var ama o yıllarda hepsi tek renkmiş. Koleksiyonerler en çok ya hiç ellenmemiş veya mücevher haline getirilmiş, her şeyiyle tekrardan toparlanmış otomobillere bakıyorlar.

Peki renovasyon sürecini kendi kayıtlarınız için belgeliyor musunuz?

Evet. Örneğin bir tane otomobil aldık 1,300 kiloluk bir Mercedes. Arabayı soymaya başladığımızda otomobilin üzerinden arabanın o şeklini verebilmek ve çürüklerini kapatmak için kullanılmış 200 kilo macun çıktı. Ama baktığımızda boyasıyla gayet güzel bir otomobil. Biz yanmış durumda bile bir otomobil aldık ve renove ettik. Bütün otomobillerin ilk geldiği zamanki hali, soyulurken, yapılırken, yani her aşamasının fotoğrafları var.

Son teknolojileri, elektrikli ve sessiz arabaları takip ediyor musunuz?

Ediyorum, hatta ben de elektrikli araba kullanıyorum.

Sizce o arabalar yaygınlaşacak mı? Önümüzdeki 50 sene içerisinde onlar piyasaya hakim olduğunda klasik otomobil bambaşka bir boyutta algılanacak mı?

Tabi ki. İnsanlar artık “ne kadar az var o kadar iyi” şeklinde düşünüyorlar. Bugünkü otomobiller klasik haline gelir mi bilmiyorum; ama gelebilir. Hala bu klasik dünyasına girmemiş ülkeler var; Çin, Rusya, Hindistan gibi. Bir gün onlar da bu işin içine girerlerse bu pazar çok daha farklı bir hale gelecek diye düşünülüyor.

Dünyada tek olan veya daha piyasada tanınmamış yüksek teknolojili otomobilleri de müzeye dahil etmeyi düşünüyor musunuz? Batmobile koleksiyona nasıl dahil oldu?

Ben yarış otomobili toplamıyorum. Bazı müzeler veya bazı koleksiyonlar sadece yarış otomobili topluyor. Mesela bir koleksiyoner var ki sırf film otomobili toplamış. Ben Batmobile’i denk geldiği için, farklılık yarattığı için ve sevdiğim için aldım. Ama o tip şeyleri de çok toplamam. Dünyada bir koleksiyonerde olması gerektiğine inandığım otomobilleri topluyorum, ama artık çok zorlanıyorum, çünkü renove edilmemiş olanlarını bulmaya çalışıyorum.

Klasik otomobil koleksiyoneri olarak kendinizi nasıl geliştiriyorsunuz?

Çok gezdim, çok inceledim, çok okudum. Çok ciddi bir kitap koleksiyonumuz var. Hala kendimizi geliştirecek bir sürü şey buluyoruz. Dünya’daki bütün müzayedeleri takip ediyoruz. Her sene Almanya’daki klasik otomobil fuarına gidiyorum. Amerika’da veya Avrupa’daki otomobillerin yarıştığı ve kendilerini gösterdikleri etkinliklere gidiyorum. Oralarda inceleme şansı bulabiliyorum.